Pfffffff, wat een hitte!!!!!

De afgelopen dagen hebben we allemaal te maken met de hitte en ook de komende week zal het nog steeds erg warm blijven. Niet alleen wij mensen hebben het warm, ook voor de paarden is deze warmte erg lastig.

Hittestress kan ervoor zorgen dat de gezondheid en het welzijn van onze paarden flink te lijden heeft. Ook qua prestaties zullen we onze paarden een beetje tegen zichzelf moeten beschermen.

Paarden hebben een andere stofwisseling dan mensen vanwege het feit dat de temperatuur-neutrale zone van een paard op een ander niveau ligt dan dat van mensen. De temperatuur-neutrale zone is eigenlijk gewoon de temperatuur van de directe omgeving waarbij je je het prettigst voelt. Bij mensen ligt die temperatuur veel hoger dan bij onze paarden. Paarden voelen zich het prettigst bij een temperatuur tussen de 5°C en 20°C (er bestaat uiteraard enige individuele variatie!). Bij deze temperaturen is het paard nog prima in staat om de warmte die in het lichaam wordt geproduceerd kwijt te raken. De meeste door het lichaam geproduceerde warmte kan het paard kwijtraken door te zweten (dat is zo ongeveer 65%) en de rest raakt het paard kwijt via de longen (zo’n 25 %).

Het begin van hittestress ontstaat bij het paard bij temperaturen boven de 20 °C. Hoe hoger de temperatuur en hoe hoger de luchtvochtigheid, hoe groter de kans op het ontstaan van problemen.

Het is toch zeker te makkelijk om te denken dat hittestress bij het paard alleen kan ontstaan doordat we met ze gaan trainen! Tijdens het vervoer van het paard in een trailer kan hittestress ontstaan en ook gewoon buiten in de wei, zeker met deze extreme temperaturen, kan het paard gemakkelijk oververhit raken. Door deze oververhitting kunnen processen in het lichaam verstoord raken en het kan zelfs zo zijn dat er organen gaan uitvallen.

Als je je bedenkt dat een paard onder normale omstandigheden al snel 15 liter vocht verliest per dag, kan je je vast voorstellen dat er bij tropische temperaturen zoals op deze dagen nog veel meer vocht wordt uitgescheiden. Er gaan liters vocht uit, dus er zouden ook liters vocht weer in moeten. Het is van cruciaal belang dat het paard te allen tijde voldoende vers drinkwater tot zijn beschikking heeft om de ontstane tekorten aan te kunnen vullen.

In sommige gevallen is het zelfs zo dat er juist helemaal geen vocht wordt uitgescheiden. Het lijkt dan alsof het paard het niet warm heeft omdat hij niet zweet. Echter het kán zo zijn dat het paard door de hoge luchtvochtigheid het zweet niet kwijt kan omdat er geen verdamping kan plaatsvinden aan de huid. Het paard is dan inwendig wel degelijk oververhit, je ziet dan alleen geen zweet aan de buitenkant van het paard. Vooral als paarden gedurende langere tijd worden blootgesteld aan hoge temperaturen en een hoge luchtvochtigheid zie je voorkomen dat ze helemaal niet meer zweten.

Overmatig zweten is dus geen standaard graadmeter voor een oververhitting. Er zijn echter meerdere symptomen die erop kunnen wijzen dat er sprake is van hittestress bij het paard. Een opsomming:

• Verminderde prestaties
• Verminderde bewegingsactiviteit en stijfheid in de beweging
• Hijgen
• Gedaalde voeropname
• Veel hinniken
• Gezwollen lichaamsdelen
• Diarree of koliek
• Verhoogde lichaamstemperatuur rectaal gemeten (>38,5)
• Gedragsveranderingen (depressief en lusteloos)
• Verhoogde hartslag en ademhaling
• Onregelmatige hartslag en ademhaling
• Donkere urine door de uitdroging van het lichaam

Wat kan je zelf doen als je denkt dat je paard het te warm heeft?

• Je kan het paard koelen met koud water, voor ongeveer 30 seconden waarna je 30 seconden met hem gaat wandelen. Dit proces herhalen tot het paard aangeeft dat het genoeg heeft gehad.
• Je kan ook het paard gedurende 15 minuten afspuiten met water, dan het overtollige water eraf halen met een zweetmes en het paard dan gedurende ongeveer 5 minuten bij een ventilator zetten.

N.B. : Vroeger dacht iedereen dat je bij een paard geen koud water over de grote spiermassa’s van de rug en het kruis mocht spuiten. Onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat dit onzin is: de kou van het water komt niet dieper dan het vetlaagje onder de huid en de spieren hebben hier daarom ook helemaal geen last van.

• In de weide of de paddock dient een paard altijd de beschikking te hebben over schaduw, hetzij van een inloopstal, hetzij van bomen. Eigenaren van paarden die in een inloopstal kunnen staan zullen beamen dat de paarden er zelden in gaan staan als het regent, maar wel als het warm is!
• In de stal kan het natuurlijk ook erg warm worden. Goede ventilatie is van groot belang in de stal. Je kan ervoor kiezen een ventilator in de stal te plaatsen maar plaats deze dan buiten te tralies van de stal en zodanig dat het paard er ook voor kan kiezen niet in de luchtstroom van de ventilator te gaan staan.
• Als je het paard moet vervoeren dien je er rekening mee te houden dat de temperatuur in de trailer enorm kan oplopen. Zolang de trailer in beweging is, is er doorgaans niet al te veel aan de hand. Echter als de trailer stil staat, wordt het er binnen de kortste keren bloedheet. Zorg er dus voor dat je op warme dagen de files vermijdt en je paard niet in een stilstaande trailer op concours laat staan!

Wat te doen als je paard een ernstige vorm van hittestress heeft?

• Stap 1 in deze situatie is uiteraard de dierenarts bellen!
• Spuit het paard voortdurend af met koud water en zorg ervoor dat je ondertussen steeds het water van het lichaam verwijderd met een zweetmes.
• Spuit met name op de buik, hals, schouders en binnenkant van de benen.
• Als het mogelijk is, kan je een ventilator op het paard richten. Let erop dat je deze ventilator niet te hard zet.
• Probeer het paard steeds kleine beetjes te laten drinken en kijk of het paard wellicht water met elektrolyten toegevoegd zou willen drinken.

N.B.: als het paard zweet, dan gaat er naast een heleboel water ook veel elektrolyten verloren. Het paard heeft in zijn zweet meer elektrolyten per liter vocht dan het bloed en andere lichaamsvloeistoffen. Het tekort aan elektrolyten is dus zo opgelopen. Bij een lage elektrolytenconcentratie krijgt het paard steeds minder interesse om te drinken en zo beland je al snel in een neerwaartse spiraal.

• Na 15 minuten afspuiten met koud water ga je eventjes rondstappen met het paard (liefst in de schaduw).
• Herhaal de hierboven beschreven stappen en blijf dit doen totdat de dierenarts is gearriveerd!

Het paard is natuurlijk geen mens!

Het paard heeft van nature een lagere omgevingstemperatuur nodig dan wij mensen. Een paard functioneert het beste bij temperaturen tussen de +5°C en de
+ 15°C. Houd dat altijd in je achterhoofd bij het beoordelen van de situatie!